تجزیه و تحلیل وضعیت انتشار تولیدات علمی دانشگاه گلستان در پایگاه اسکوپوس: مطالعه علم‌سنجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مدیریت اطلاعات و دانش، دانشگاه تربیت مدرس، تهران؛ کارشناس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

هدف: بررسی وضعیت تولیدات علمی دانشگاه‌‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی یکی از جنبه‌‌های ارزیابی عملکرد دانشگاه‌‌ها برای نظارت بر بهره‌‌وری و اطمینان از دستیابی به اهداف دانشگاه و حرکت در مسیر درست برای حل مسائل کشور است. مطالعات علم‌‌سنجی ابزاری گسترده برای ارزیابی انتشارات پژوهشی و سنجش بهره‌‌وری دانشگاه‌ها فراهم کرده است. از رایج‌ترین و کارآمدترین روش‌‌های سنجش علم، تحلیل منابع علمی، به ویژه مقالات نمایه‌‌شده اعضای هیأت ‌علمی و پژوهشگران در پایگاه‌‌های اطلاعاتی معتبر و پایگاه‌های استنادی جهان، روند توزیع و نرخ رشد آنها، شناسایی پژوهشگران فعال، تعیین شبکه همکاری علمی و خوشه‌‌های موضوعی است. با ترسیم نقشه‌‌های تولیدات علمی و شناسایی و تحلیل نقاط قوت و ضعف دانشگاه در حوزه تولیدات علمی، می‌‌توان راهکارهایی را با هدف ارتقاء کیفی و کمّی تولیدات علمی ارائه کرد و برنامه‌‌ریزی لازم برای ارتقای شاخص‌‌های رتبه‌‌بندی دانشگاه در سطح ملی و بین‌‌المللی اتخاذ گردد. بنابراین هدف پژوهش حاضر، سنجش وضعیت تولیدات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه گلستان با استفاده از داده‌‌های پایگاه استنادی اسکوپوس به روش علم‌سنجی است.
روش: پژوهش حاضر، مطالعه‌‌ای توصیفی-مقطعی با رویکرد کاربردی است. جامعۀ آماری شامل کلیه بروندادهای علمی دانشگاه‌ گلستان، از اولین مدرک نمایه‌ شده در پایگاه اسکوپوس تا 29 جولای 2024 تعیین شد. تحلیل داده‌‌ها و ترسیم نقشه‌‌های علمی با استفاده از نرم‌‌افزار اکسل، بیب‌‌اکسل و ووس‌‌ویور انجام شد.
یافته‌ها: 2165 تولید علمی دانشگاه گلستان از سال 2007 در پایگاه اسکوپوس نمایه شده است و براساس نتایج تحلیل داده‌‌ها، روند رشد تولیدات علمی در طول دوره مطالعه، روند سینوسی دارد. بالاترین تعداد تولیدات علمی در سال 2022، و بیشترین تعداد تولیدات علمی به صورت مقاله علمی- پژوهشی (1999 مدرک) منتشر شده است. حوزه‌های موضوعی شیمی، علم مواد، فیزیک و نجوم، بیشترین تعداد تولیدات علمی را دارند. قاسم بهلکه، علی‌‌اکبر دهنوخلجی و علی درخشان حصاری نویسندگانی با بیشترین سهم تولیدات علمی شناسایی شدند. بیشترین همکاری‌ بین‌المللی با کشورهای چک، انگلیس، و آمریکا بوده است. این دانشگاه با پژوهشگاه، دانشگاه تهران، و دانشگاه علوم پزشکی گلستان بیشترین همکاری‌های علمی ملی را داشته است. نتایج تحلیل شبکه هم‌‌رخدادی واژگان و خوشه‌های موضوعی تولیدات علمی دانشگاه گلستان، نشان‌دهنده تمرکز بر موضوعات تحقیقاتی داغ، متشکل از 6 خوشه است. این خوشه‌‌ها به ترتیب عبارتند از: «سنتز و تحلیل ساختاری مواد پیشرفته»، «نانومواد و شبیه‌سازی‌های محیطی»، «خوردگی الکتروشیمیایی و روش‌های محافظت از فلزات»، «مطالعات بالینی و تأثیرات دارویی بر انسان‌ها»، «جغرافیای زیستی و مورفولوژی در دوره‌های زمین‌شناسی»، و «مواد و نانومواد پیشرفته».
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نقاط قوت و ضعف تولیدات علمی دانشگاه گلستان را برجسته می‌‌نماید که با تحلیل آن‌‌ها، و ارائه راهکارهایی برای تقویت نقاط قوت و کاهش و رفع نقاط ضعف می‌‌توان برای بهبود جایگاه دانشگاه گلستان و افزایش رتبه آن در نظام‌‌های رتبه‌‌بندی برنامه‌‌ریزی لازم صورت گیرد. انجام پژوهش‌‌های مشابه در سایر پایگاه‌‌های استنادی و تکرار چنین پژوهش‌‌هایی به صورت دوره چندساله می‌تواند برای بهبود برنامه‌‌ریزی‌‌ها و خط‌‌مشی‌گذاری صحیح علمی در راستای توسعه پایدار دانشگاه گلستان در سطح ملی و بین‌‌المللی مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Publication Status of Golestan University's Scientific Productions in Scopus: A Scientometric Study

نویسندگان [English]

  • Fereshteh Tabarsa 1
  • Zeinab Jozi 2
1 PhD. Student, Department of Information and Knowledge Management, Tarbiat Modares University, Tehran; Expert of Central Library and Document Center of Golestan University, Gorgan, Iran
2 PhD. Student, Department of Knowledge and Information Science, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Purpose: Examining the scientific output of universities and higher education institutions is a crucial aspect of evaluating their performance. This assessment helps monitor productivity and ensures that universities are achieving their goals while progressing in the right direction to address the challenges facing the country. Scientometric studies offer a comprehensive approach for evaluating research publications and measuring the productivity of universities. Among the most common and effective methods for assessing scientific output is the analysis of scientific resources, particularly
the indexed articles authored by faculty members and researchers in reputable global databases. This analysis includes examining distribution trends, growth rates, identifying active researchers, and determining scientific collaboration networks and thematic clusters. By creating maps of scientific output and analyzing the strengths and weaknesses of the university in this area, we can develop solutions aimed at enhancing both the quality and quantity of scientific production. Additionally, strategic planning should be implemented to improve the university's ranking indicators at both national and international levels. Therefore, the aim of the current research is to assess the scientific output of faculty members at Golestan University by utilizing data from the Scopus citation database through scientometric methods.
Method: The current research is a descriptive cross-sectional study with an applied approach, aimed at investigating the state of scientific production at Golestan University based on scientometric indicators. The statistical analysis of all scientific outputs from Golestan University was conducted based on first-degree publications indexed in the Scopus database up to July 29, 2024. Data analysis and the creation of scientific maps were performed using Excel, BibExcel, and VOSviewer software.
Findings: 2165 scientific productions of Golestan University have been indexed in the Scopus database since 2007, and based on the results of data analysis, the growth trend of scientific productions during the study period is sinusoidal. The highest number of scientific productions in 2022 and the highest number of scientific productions in the form of scientific research articles (1999 documents) have been published. The subject areas of chemistry, material science, physics, and astronomy have the largest number of scientific productions, and Ghasem Bahlakeh, Ali Akbar Dehno Khalaji, and Ali Derakhshan were identified as the authors with the largest share of scientific productions. The most international cooperation has been with the Czech Republic, England, and the United States. This university has had the most national scientific cooperation with the Institute of Color Science and Technology, the University of Tehran, and the Golestan University of Medical Sciences. The results of the analysis of the co-occurrence network of vocabulary and thematic clusters of scientific productions of Golestan University show a focus on hot research topics, consisting of 6 clusters. These clusters are respectively: "Synthesis and structural analysis of advanced materials", "Nanomaterials and environmental simulations", "Electrochemical corrosion and metal protection methods", "Clinical studies and medicinal effects on humans", "Biogeography and morphology in Geological Courses", and "Advanced Materials and Nanomaterials".
Conclusion: The results of this research highlight the strengths and weaknesses of the scientific productions of Golestan University, which by analyzing them and providing solutions to strengthen the strengths and reduce and eliminate the weaknesses can be used to improve the position of Golestan University and increase its rank in the ranking systems. National and international universities should be planned. Conducting similar researches in other reference databases and repeating such researches in a multi-year period can be effective for improving planning and correct scientific policy in line with the sustainable development of Golestan University at the national and international level.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scientific products
  • Scientometrics
  • Scientific map
  • Golestan University
  • Scopus

مراجع

احتشام، حمیده (۱۳۹۱). بررسی تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در پایگاه اطلاعات علمی اینترنتی (۲۰00-۲۰11). مجله دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، شماره 52، ص324-331.
اصنافی، امیررضا؛ بیرانوند، علی؛ اندیشه تدبیر، انوشه (1399). نگاهی به کیفیت تولیدات علمی حوزه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور طی سال‌های 2010 تا 2020. پژوهش‌های کتابخانه‌های دیجیتالی و هوشمند، 7(1)، ص69-82.
افتخاری، حسین؛ حاجی‌پور، پدرام؛ خیردوست، علی؛ یگانه، حسن (1403). تحلیل علم‌سنجی تولیدات علمی منتشر شده در حوزه منظومه‌های ماهواره‌ای. علوم و فناوری فضایی، 17(2)، ص1-15.                                 
https://dio.org/10.22034/jsst.2024.1471
جوزی، زینب؛ عبدی، ساجده؛ شادی، سورناز (1401). بررسی روند تحقیقات علمی جهان در حوزه خدمات اجتماعی کتابخانه‌های عمومی در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس با رویکرد علم‌سنجی. مطالعات دانش‌پژوهی، 1(1)، ص93-118.
حسن‌نژاد، مریم (1403). ترسیم نقشه تولیدات علمی دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول در پایگاه استنادی وب آوساینس با استفاده از نرم‌افزار VOSviewer. پژوهش‌نامه علم‌سنجی، 10(1)، ص231-258.
https://dio.org/10.22070/rsci.2023.17250.1647
حیاتی، زهیر؛ ابراهیمی، سعیده (1388). بررسی تطبیقی تولید علم در دانشگاه ها، پژوهشگاه‌ها و سایر موسسات ایران بر مبنای شاخص‌های کمّی و کیفی علم‌سنجی. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات (مجله علوم تربیتی و روانشناسی)،
1-16(2)، ص29-52.
خادمی‌‌زاده، کمایی (1398). ترسیم نقشه تولیدات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با تأکید بر همکاری‌های ملی و بین‌‌المللی در پایگاه استنادی وب آو ساینس. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 11(3)، ص65-83.
 https://dio.org/10.22055/slis.2019.29218.1588
خراسانی، محبوبه؛ سلامی، مریم؛ سهیلی، فرامرز؛ دلقندی، فائزه (1402). ارائه و ارزیابی الگوی مدیریت دانش در واحدهای علم‌سنجی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 9(4)، ص359-384.
https://dio.org/10.22091/stim.2022.7423.1660
دالوند، معصومه؛ آگاه، همیرا (1401). مطالعه علم‌سنجی تولیدات علمی حوزه موضوعی دریای خزر. علم‌سنجی کاسپین، ۹(۱)، ص۵۴-۶۸.
دیانتی دیلمی، زهرا؛ حاصلی، داود؛ ملکی، آمنه (1402). بررسی تولیدات علمی اعضای هیأت علمی حسابداری ایرانی در پایگاه اسکاپوس از 2006 تا 2021 با رویکرد علم‌سنجی. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 13(2)، ص27-54.
ذوالفعلی، زینب؛ بوشهری، علیرضا؛ باقری، ابوالفضل (1402). مقایسه تعاملات دانشگاه، دولت و صنعت در دانشگا‌ه‌های صنعتی امیرکبیر و مالک‌اشتر با رویکرد علم‌سنجی. پژوهش‌نامه علم‌سنجی، شماره 9، ص75-98.
رحمتی، رباب؛ کریمی، امیر (1400). ترسیم نقشه علم‌سنجی فناوری آموزشی (1999-2022). مجله ایرانی آموزش از دور، 4(1)، ص98-110.                                 https://dio.org/10.30473/idej.2022.65389.1121
زارعی، عاطفه؛ فصیحی، آیلین؛ کرمی، سمیرا؛ سلطانیان، علیرضا؛ گیتی، آناهیتا (1396). بررسی تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی همدان در پایگاه اطلاعاتی Web of Sciences براساس قانون برادفورد از آغاز تا پایان سال ۲۰۱۵. پژوهان، ۱۵(۳)، ص۳۶-۴۲.
سیفی، خیرالنساء؛ فهیمی‌‌فر، سپیده؛ نوروزی، علیرضا (1399). بررسی تطبیقی تولیدات علمی دانشگاه صنعتی شریف در پایگاه‌‌های استنادی وب آوساینس و اسکوپوس. سیاست‌نامه علم و فناوری، 10(3)، ص109-122.
شکفته، مریم؛ حریری، نجلا (1392). ترسیم و تحلیل نقشه علمی پزشکی ایران با استفاده از روش هم‌استنادی موضوعی و معیارهای تحلیل شبکه اجتماعی. مدیریت سلامت، 16(51)، ص43-59.
عباداله، جعفر؛ نصیری، محمدرضا (1402). تحلیل تولیدات علمی نمایه شده مرتبط با حیطه موضوعی نانو مواد در پایگاه استنادی وب‌آوساینس و ترسیم نقشه علمی. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 9(4)، ص459-479.
https://dio.org/10.22091/stim.2024.10513.2089
غفاری، سعید؛ زکیانی، شعله؛ نوری، الهه؛ قلی‌‌نیا عدالتی، مریم (1399). تحلیل تولیدات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نمایه شده در پایگاه استنادی  ISIبا تکیه بر شاخص H-Index: مطالعه علم‌‌سنجی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 63(3)، ص2316-2323.                              https://dio.org/10.22038/mjms.2020.16891      
کیخای فرزانه، مصطفی (1401). مطالعه علم‌سنجی نوآوری در شبکه همکاری اعضای هیأت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان در پایگاه وب آو ساینس. مطالعات زیست بوم اقتصاد نوآوری، 2(4)، ص71-86.
 https://dio.org/10.22111/innoeco.2023.44892.1054
گیتی، آناهیتا؛ گلچین، مرضیه؛ فیض‌آبادی، منصوره، فرجی، زهرا؛ زارعی، عاطفه (1401). بررسی بروندادهای علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در پایگاه استنادی اسکوپوس در میان دانشگاه‌های تیپ ۲. مجله توانبخشی، ۲۳(۲)، ص۲۱۸-۲۳۹.
نامور، زهرا؛ صیفوری، ویدا؛ بیگدلو، اسماعیل؛ ورع، نرجس (1401). مطالعه علم‌سنجی فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی طی سال‌های 1400-1391. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 11(2)، ص55-79.
ورع، نرجس؛ نامور، زهرا؛ گل‌‌تاجی، مرضیه (1403). مطالعه علم‌سنجی تولیدات علمی حوزه اخلاق دیجیتال در پایگاه اسکوپوس. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 27(1)، ص115-135.
https://dio.org/10.30481/lis.2024.440902.2137
Abdul-Majeed, G., Mahmood, W. & Namer, N.S. (2021). Measuring research performance of Iraqi universities using Scopus data. Scientometrics, 12(3), p. 2349-2363.
Ahmad, M. & Batcha, D.M.S. (2019). Scholarly Communications of Bharathiar University on Web of Science in Global Perspective: A Scientometric Assessment. Research Journal of Library and Information Science, 3(3), p. 22-29.
Ali, M.F. (2024). Is there a “difference-in-difference”? The impact of scientometric evaluation on the evolution of international publications in Egyptian universities and research centres. Scientometrics, no. 129, p. 1119-1154. https://doi.org/10.1007/s11192-023-04911-2
Andrikopoulos, A. & Kostaris, K. (2017). Collaboration networks in accounting research. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, no. 28, p. 1-9.
https://dio.org/10.1016/j.intaccaudtax.2016.12.001.
Borgohain, D.J. (2020). Research Output of Dibrugarh University: A Scientometric Analysis based
on Scopus Database. Library Philosophy & Practice (E-Journal); (11-22-2020). EJ, 4827.
URL= https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/4827/
Daimary, N. (2024). Research output of Tezpur University, during 1995-2023: A bibliometric analysis using Web of Science. Annals of Library and Information Studies, 71(2), p.172-179.
Dubey, M.N. & Dadhe, P.P. (2020). A Scientometric Profile of Science Faculty of Rashtrasant Tukadoji Maharaj Nagpur University, India during 1990-2019. Library Philosophy & Practice
(E-Journal); (11-22-2020). URL= https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/4663/
Endenich, C. & Trapp, R. (2016). Cooperation for Publication? An Analysis of Co-authorship Patterns in Leading Accounting Journals. European Accounting Review, no. 25, p. 1-21.      
https://dio.org/10.1080/09638180.2015.1085886.
GhaviDel, S., Riahinia, N., Danesh, F. & Noroozi Chakoli, A. (2024). Aerospace: A Scientometrics Study and Centrality Indicators Analysis of Researchers' Co-authorship Network. Scientometrics Research Journal, 9(2), p. 165-204. https://dio.org/10.22070/rsci.2022.15902.1568
Kademani, B.S., Vijai, K., Anil, S. & Anil, K. (2006). Scientometric dimensions of nuclear science and technology research in India: A study based on INIS (1970-2002) database. Malaysian Journal of Library & Information Science, 11(1), p. 23-48.
Keshava, J., PL, S.K., Mamatha, V. & Shanthakumari, K. (2021). Scientometric analysis of Publication output of Tumkur University Faculty: A study based on Scopus Database. Journal of Indian Library Association, 56(4), p. 16-28.
Mahala, A. & Singh, R. (2021). Research output of Indian universities in sciences (2015–2019): a scientometric analysis. Library Hi Tech, 39(4), p. 984-1000.  
https://doi.org/10.1108/LHT-09-2020-0224
Merat, S., Khatibzadeh, S., Mesgarpour, B. & Malekzadeh, R. (2009). A survey of the current status of web-based databases indexing Iranian Journals. Archives of Iranian Medicine, 12(3), p. 271-278.
Pradhan, B., Sahoo, S. & Padhan, A. (2021). A Scientometrics Study of Research Productivity of VSS University of Technology (VSSUT) as Reflected in Scopus Database during 2015–2020. Library Philosophy and Practice (E-Journal); (1-12-2021), p. 1-14.         
URL= https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/4943
Rajeswari, S., Dhanasekar, N. & Sathya, S. (2021). Scientometric analysis based on dimension of research productivity of faculty in VIT University from Web of Science. Library Philosophy and Practice (E-Journal); Lincoln (Mar 2021), p. 1-20.    
URL= https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/5030/
Santhakumar, R., Kaliyaperumal, K. & Louies, S. (2020). Scientometric profile of the University of Madras: The mother of south Indian Universities. DESIDOC Journal of Library & Information Technology, 40(3), p. 185-191.
مطالعات کاربردی علم سنجی
دوره 1، شماره 2
تیر 1403
صفحه 53-90

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار