ترسیم و تحلیل موضوعی مقالات حوزه کتاب‌درمانی در پایگاه اسکوپوس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم تربییتی و روانشناسی، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران

2 گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران

10.22091/apss.2024.10891.1000

چکیده

هدف: کتاب درمانی یکی از روش های حل مشکلات روحی و روانی است که در شش مرحله شناسایی، انتخاب

نوشتار، تهیه مطالب خواندنی، شبیه سازی، پالایش و کسب بینش به درمانگر کمک می کند. از جمله مزیت های



کتاب درمانی نسبت به سایر روش ها می توان به فراگیر بودن، فنی در اختیار سایر تکنیک ها، اقتصادی بودن،

ارائه اطلاعات در زمان محدود، استفاده از حواس چندگانه و ... اشاره کرد. هدف از این پژوهش ترسیم و تحلیل

موضوعی مقالات حوزه کتاب‌درمانی که در پایگاه اسکوپوس نمایه شده‌اند، است.

روش شناسی: این پژوهش توصیفی و با رویکرد علم سنجی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش مقالات

پایگاه داده اسکوپوس بین سال های 1990 تا 2021 می باشد. داده ها از این پایگاه استخراج و در نرم افزار

وی. او. اس. ویور و اکس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در حین جستجو، از روش جستجوی پیشرفته پایگاه

داده اسکوپوس استفاده شد و کلیدواژه‌های "bibliotherapy" و "book therapy" و "reading therapy" و

"literature therapy" و "reading as therapy" که از متون و مقالات تخصصی در زمینه کتاب درمانی عنوان،

چکیده و کلمات کلیدی جستجو شد. تعداد اسناد بازیابی شده 1376 بود. با محدودیت های زمانی و نوع سند،

985 مقاله انتخاب و در نهایت 109کلیدواژه باقی‌ماند که بعد از بررسی در نرم افزار وی.او.اس.ویور، وارد

نرم افزار اکسل شد و داده‌ها مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند.

یافته‌ها: در این پژوهش شبکه هم‌واژگانی مقالات حوزه کتاب درمانی ترسیم شده و موثرترین موضوعات

حوزه و موضوعات جدید و مهم این حوزه مشخص شدند. همینطور توزیع فراوانی مقالات علمی این حوزه

توسط نمودار به تصویر کشیده شد. گره ها بیانگر کلیدواژگان و پیوندها نشان دهنده ارتباط بین کلیدواژگان

هستند که عموماً یک شبکه واژگانی مشترک ایجاد می کنند. هرچه ارتباط بین موضوعات بیشتر باشد، پیوند

بین آنها قوی تر و نزدیکتر می شود. همچنین هرچه اهمیت یک کلمه در شبکه بیشتر باشد، اندازه گره ها

بزرگتر نشان داده می شود. رایج ترین کلمه در شبکه کتاب درمانی است. در این شبکه مترادف هفت خوشه

وجود دارد که بزرگترین و مهمترین خوشه اولین است و مهمترین موضوعات مقالات مجموعه را شامل می

شود. در سوال دوم به موثرترین موضوعات این حوزه پاسخ داده است که از تعداد استنادات مقالات در این

زمینه می توان به آن پی برد. سوال سوم به نحوه توزیع فراوانی مقالات علمی در حوزه کتاب‌درمانی در

پایگاه اسکوپوس بین سالهای 1990 تا 2021 می پردازد. سوال چهارم پاسخ به این است که اخیراً بر روی

چه موضوعاتی در حوزه کتاب درمانی کار شده است. برای پاسخ به سوال آخر که مهمترین موضوعات در این

زمینه را نشان می دهد، از دو روش میزان ارتباط موضوع با سایر موضوعات و تعیین پرکاربردترین کلمات

میتوان استفاده کرد که نتایج یکسانی در هر دو روش به دست آمد و مسائل مهم این حوزه را نشان داد.

نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که بین کتاب درمانی و خودیاری و افسردگی ارتباط قوی وجود دارد. دو مورد

از موثرترین موضوعات، جدیدترین و مهمترین موضوعات به ترتیب عبارتند از افسردگی و اختلال اضطراب

کودکان، کتاب درمانی تاب آوری و خلاق و کتاب درمانی و خودیاری. همچنین، مطالعات نشان می دهد که توجه

کمی به حوزه کتاب درمانی است. به طوری که در این حوزه موضوعی نسبت به سایر موضوعات مرتبط با

حوزه علم اطلاعات خروجی علمی قابل توجهی وجود ندارد و روند رشد آن کند و نامنظم است. این امر باعث شد

تا بر اساس ترسیم و تحلیل موضوعی مقالات در حوزه کتاب درمانی در این حوزه موضوعی پژوهشی صورت

گیرد. بررسی های انجام شده در این پژوهش نیز صحت این مطالب را تایید کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Drawing and thematic analysis of bibliotherapy articles in the Scopus database

نویسندگان [English]

  • Aram Mojiri 1
  • Mohsen Haji Zeinolabedini 2
  • Amir Reza Asnafi 2
1 Department of knowledge and Information Science , Faculty of Educational sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran
2 Department of knowledge and Information Science , Faculty of Educational sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran
چکیده [English]

Purpose: Bibliotherapy is one of the methods of solving mental and psychological problems, which

helps the therapist in six stages: identifying, choosing writing, providing reading materials, simulating,

refining, and gaining insight. The purpose of this research is to draw and

thematic analysis of articles in the field of bibliotherapy indexed in the Scopus database.

Methodology: This research is descriptive and was done by scientometric approach. The

population of this research is Scopus database articles between 1990 and 2021. data is extracted from

this database and used in VOS viewer software and Excel were analyzed. During the search, the

advanced search method of Scopus database was used and the keywords "bibliotherapy" and "book

therapy" and "reading therapy" and "literature therapy" and "reading as therapy" which were extracted

from specialized texts and articles in the field of bibliotherapy the title, abstract and keywords were

searched. The number of retrieved documents was 1376. With the limitations of time and type of

Document, 985 articles selected and finally, 109 keywords remained. After checking the data in the

VOS Viewer software, they were entered into the Excel software and were analyzed and investigated.

Findings: In this research, co-word network of articles in the field of bibliotherapy has been drawn.

the most influential topics of the field and the new and important topics of this field were determined.

Also, the frequency distribution of scientific articles in this field was depicted by the graph. Nodes

represent keywords and links represent connections between keywords; which generally create a co-

lexical network. The more the connection between the topics, the stronger and closer the link between

them. Also, the greater the importance of a word in the network, the larger the size of the nodes will be

shown. The most frequent word in the network is bibliotherapy. There are seven clusters in this

synonymy network, the largest and most important cluster is the first and includes the most important

topics in the articles of the collection. In the second question, the most effective topics of this field

have been answered, which we can see from the number of citations of articles on this topic. The third

question answers how the frequency of scientific articles in the field of bibliography is distributed in

the Scopus database between 1990 and 2021. In the Fourth question, the answer is given to what topics

have been recently worked on in the subject area in question. To answer the last question, which shows

the most important topics in this field, from two methods, the degree of communication between the

topic and other topics, and determining the most frequently used words; The same results were

obtained in both methods and showed the important issues of this field.

Conclustion: The results show that There is a strong connection between bibliotherapy and self-

help and depression. Two of the most effective topics, the most recent topics, and the most important

topics, respectively, are Children's depression and anxiety disorder, resilience and creative

bibliotherapy, and bibliotherapyy and self-help. Also, the studies show little attention to the field of



bibliotherapy. So that in this subject area, compared to other subjects related to the field of information

science, there are no significant scientific outputs and the process of its growth is slow and irregular.

This caused research to be done in this subject area based on drawing and thematic analysis of articles

in the field of bibliotherapy. The investigations carried out in this research also confirmed the accuracy

of these contents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bibliotherapy
  • thematic analysis
  • co-word network
  • Scopus database
  • VOSViewer Software