ترسیم شبکه موضوعی پایان‌نامه‌های روانشناسی دانشگاه‌های ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر ترسیم شبکه موضوعی پایان‌نامه‌های دکتری روانشناسی عمومی، بالینی و تربیتی دانشگاه‌های ایران براساس شاخص شبکه‌ای مرکزیت درجه، بینابینی، نزدیکی است.
روش: روش پژوهش از نوع کاربردی به روش علم‌سنجی است. جامعه آماری پژوهش شامل 389 رساله با 2588 کلیدواژه بوده که بعد از یک‌دستی در مجموع 484 توصیفگر تحلیل شده است. نمونه‌گیری تمام‌شمار بوده و ابزار گردآوری داده‌ها سیاهه وارسی واژه‌های کلیدی بوده که با استفاده از اصطلاحنامه‌های تخصصی تنظیم و پس از آن ماتریس شبکه‌های موضوعی به صورت دستی تهیه و در مرحله بعد با نرم‌افزار وی.اُ.اِس.ویوور و نت دراو شبکه موضوعی پایان‌نامه‌ها ترسیم، سپس برای تحلیل شاخص‌های خرد (مرکزیت درجه، بینابینی و نزدیکی) از نرم‌افزار یوسی‌آنت و تحلیل شاخص‌های کلان (تعداد خوشه‌ها و چگالی شبکه موضوعی) از نرم‌افزار وی.‌اُ‌.اس.‌ویوور استفاده شده است.
یافته‌ها: شبکه موضوعی رساله‌های دکتری روان‌شناسی عمومی، بالینی و تربیتی برمبنای ماتریس 484×484، مقوله موضوعی «اثربخشی/مداخله» با مرکزیت درجه 928 و با مرکزیت بینیت 15.848 و با مرکزیت نزدیکی 69، بیشترین پیوند و هم‌رخدادی را با سایر حوزه‌های موضوعی داشته است. مقوله موضوعی «تعارض» با مرکزیت درجه 137 و «حافظه» با مرکزیت بینیت 1.101 و «موفقیت تحصیلی» با مرکزیت نزدیکی، کمترین پیوند و هم‌رخدادی را با سایر حوزه‌های موضوعی داشته است.
نتیجه‌گیری: قوی‌ترین ارتباطات واژگانی میان توصیفگرهای «اثربخشی/مداخله» و «آموزش» با 59 پیوند، «جنسیت» و «مدرسه» با 39 پیوند، «اثربخشی/مداخله» و «مدرسه» با 36 پیوند، «آموزش» و «مدرسه» با 31 پیوند، و «اثربخشی/مداخله» و «جنسیت» با 30 پیوند اتفاق افتاده است. به طور کلی می‌توان گفت که علاوه ‌بر پژوهش‌های مرتبط با اثربخشی/ مداخله، ضروری است به پژوهش‌هایی با تبیین رابطه‌ها و طراحی الگوهای مبتنی بر مقوله‌های بدست آمده و سپس ارزیابی آن پرداخته شود. مقوله تفاوت جنسیتی از رایج‌ترین یافته‌های شناختی است که ابعاد رشد انسان‌ها را بررسی می‌کند. بنابراین، توجه به فرایند تعلیم و تربیت در پژوهش‌ها حایز اهمیت است که در خانواده و مدرسه شکل می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Drawing the Topic Network of Psychology Theses in Iranian Universities

نویسنده [English]

  • Esmat Momeni
Associate Professor, Department of Knowledge and Information Science, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: The aim of the current study is to construct the thematic network of general, clinical, and educational psychology doctoral dissertations from Iranian universities using network indices such as degree centrality, betweenness, and closeness.
Method: The statistical population of the research included 389 theses with 2588 keywords, which were analyzed in a total of 484 descriptors after randomization. Sampling was total population sampling, and the data collection tool was a checklist of keywords prepared using specialized thesauruses. Subsequently, the matrix of thematic networks was manually prepared, followed by the creation of the thematic network of theses using VOS Viewer and NetDraw software. For the analysis of micro indicators (degree centrality, betweenness, and closeness), USENET software was utilized, while VOS Viewer software was employed for the analysis of macro indicators (number of clusters and thematic network density).
Findings: The topic network of general, clinical, and educational psychology doctoral dissertations, based on the 484x484 matrix, shows that the topic category "Effectiveness/Intervention" has a degree centrality of 928, a binit centrality of 15.848, and a closeness centrality of 69, making it the most connected to other subject areas. On the other hand, the subject category "conflict" has a centrality of 137 degrees, "memory" has a centrality of 1.101, and "academic success" has the least connection and co-occurrence with other subject areas.
Conclusion: The strongest lexical associations are between the descriptors "effectiveness/ intervention" and "education" with 59 links, "gender" and "school" with 39 links, "effectiveness/ intervention" and "school" with 36 links, "education" and "school" with 31 links, and “effectiveness/ intervention” and “gender” with 30 links. In general, it is essential to conduct research that explains the relationships and designs patterns based on the obtained categories for a comprehensive evaluation, in addition to research related to effectiveness/intervention. The category of gender difference is a common cognitive finding that explores human development dimensions. Therefore, it is crucial to focus on the educational process, which is shaped within the family and school environments.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • General Psychology
  • Clinical Psychology
  • Educational Psychology
  • Vocabulary Co-Occurrence Analysis
  • Thematic Map
  • Scientometrics
  • Doctoral Thesis

مراجع

باجی، فاطمه؛ عصاره، فریده (1393). ساختار شبکه هم‌نویسندگی حوزه علوم اعصاب ایران با استفاده از رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 6(2)، ص93-71.
باشکوه، اکبر؛ اکرامی، محمد؛ سهیلی، فقرامرز؛ کریمی، احمد (1398). مصوّرسازی شبکه اجتماعی هم‌تألیفی و مطالعه روابط بین سنجه‌های مرکزیت با بهره‌وری علمی و کارآیی پژوهشگران حوزه آموزش از دور. تدریس‌پژوهی، 7(1)، ص86-65.
پشوتنی‌زاده، میترا؛ عصاره، فریده (1388). تحلیل استنادی و ترسیم نقشه تاریخ نگاشتی تولیدات علمی کشاورزی در نمایه استنادی علوم در سال‌های 200 تا 2008. علوم و فناوری اطلاعات، 1(59)، ص70-23.
حاصلی، داود؛ ریاحی‌نیا، نصرت؛ فرشید، راضیه (1402). انتشار مدارک روان‌شناسی در 10 دانشگاه برتر ایران در اسکوپوس از 1969 تا 2022: یک تحلیل کتاب‌سنجی. کاسپین، 10(1)، ص102-86.
حیدری، غلامرضا (1390). پیش‌فرض‌های معرفت‌شناختی علم‌سنجی. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 14(1)، ص13-1.
ریاحی، عارف؛ قانعی‌راد، محمد امین؛ احمدی، الهام (1393). بررسی موانع بازدارنده همکاری‌های علمی بین‌المللی (مطالعه موردی اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران در تألیف مشترک مدارک علمی پایگاه اطلاعاتی). کتابداری و اطلاع‌رسانی، 17(1)، ص90-65.
سهیلی، فرامرز؛ عصاره، فریده (1392). مفاهیم مرکزیت و تراکم در شبکه‌های علمی و اجتماعی. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 24(95)، ص108-93.
قاسمیان، امیر؛ نوجوان، فرشته؛ اصنافی، امیرضا؛ ظهوری‌فر، فاطمه (1401).تحلیل بروندادهای پژوهشی حوزه موضوعی روانشناسی و بررسی حضور آن‌ها در رسانه‌های اجتماعی علمی. بازیابی دانش و نظام‌های معنایی،1(1)، ص20-1.
گیتی، آذردخت؛ جعفری، داود؛ بهرامی، محسن (1402). ترسیم نقشه علمی مقالات چاپ شده در حوزه روانشناسی در جهان و ایران در پایگاه اسکوپوس. اطلاع‌رسانی پزشکی نوین، 9(4)، ص351-340.
Guilera, G., Barrios, M. & Gómez-Benito, J. (2013). Meta-analysis in psychology: A bibliometric study. Scientometrics, 94(3), p. 943-954.‏
Hanneman, R.A. & Riddle, M. (2005). Introduction to social network methods.
Khademi, R. & Najafi, M. (2020). Tracing the historical roots of positive psychology by reference publication year spectroscopy (RPYS): A scientometrics perspective. Current Psychology, No. 39, p. 438-444.‏
Liu, N., Zhou, R., Jin, R., Xiao, Q. & Hu, Z. (2022). Scientometric review of construction conflict from 1991 to 2020. Engineering, Construction and Architectural Management, 30(9), p. 4210-4228.‏
Navarrete-Cortes, J., Fernández-López, J.A., López-Baena, A., Quevedo-Blasco, R. & Buela-Casal, G. (2010). Global psychology: A bibliometric analysis of Web of Science publications. Universitas Psychologica, 9(2), p. 553-567.‏
Shanming, Z., Changhua, N. & Hanrong, W. (2003). A bibliometric analysis of research on the behavior therapy in China and its trend. Journal of Huazhong University of Science and Technology [Medical Sciences], No. 23, p. 423-426.‏
 
 
 
 
 
 
مطالعات کاربردی علم سنجی
دوره 1، شماره 1
فروردین 1403
صفحه 75-100

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار