بررسی وضعیت تولیدات علمی حو‌زه‌ مطالعات قرآن و حدیث در موضوعات جنسیت، زنان و خانواده با استفاده از ترسیم هم‌نویسندگی: یک مطالعه‌ علم‌سنجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی روند رشد بروندادهای علمی، نشریات هسته، دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی فعال در حوزه مطالعات قرآن و حدیث و مباحث جنسیت، زنان و خانواده، و درنهایت تعیین جایگاه پژوهشگران در تولید بروندادهای علمی این حوزه است.
روش‌: پژوهش از نظر نوع، کاربردی بوده و روش آن علم‌سنجی است. جامعه‌ پژوهش شامل حدود 2455 برونداد علمی بوده که از پایگاه اطلاعاتی پژوهشکده زن و خانواده جمع‌آوری شد. داده‌ها به صورت فایل متنی به نرم‌افزار اکسل منتقل و کنترل شده و یکدست‌سازی کلیدواژه‌ها صورت گرفت. با استفاده از نرم‌افزار یوسی‌نت ارتباط بین نویسندگان و نقشه‌‌ها مشخص شد. با نرم‌افزار نت‌دراو و ووس‌ویور، خوشه‌ها و نقشه‌ کلی هم‌رخدادی نویسندگان ترسیم گردید.
یافته‌ها: نرخ رشد مطالعات این حوزه 38/11 درصد است که نشان می‌دهد پژوهشگران حوزه‌های مطالعاتی قرآن و حدیث، جنسیت، زنان و خانواده، بیشتر به پژوهش بین‌رشته‌ای اقبال نشان داده‌اند. مجلات پیام زن، مطالعات راهبردی زنان، بانوان شیعه، فقه و حقوق خانواده، پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده و زن و فرهنگ به ترتیب بالاترین فراوانی را به خود اختصاص داده‌اند. نویسندگان اصلی برحسب قاعده برادفورد260 نویسنده هستند که هر نویسنده دارای حداقل3 و حداکثر 29 مقاله است. خوشه نویسندگان حوزه‌ مورد مطالعه به 9 خوشه فرعی تقسیم شده است.
نتیجه‌گیری: بررسی تولیدات علمی ضمن اینکه معرف وضعیت تولیدات علمی و جایگاه هریک از افراد و دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی از لحاظ تولید علمی است، منجربه شناخت پژوهشگران برتر و مجلات هسته شده و روند همکاری‌ها و ارتباطات علمی میان پژوهشگران حوزه‌ مورد بررسی را تسهیل نموده و ابزار مناسبی برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی علمی و تعیین اولویت‌های پژوهشی فراهم می‌آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Status of Scientific Productions in Qur'an and Hadith Studies on Gender, Women, and Family Fields Using Co-Authorship Mapping: A Scientometric Study

نویسندگان [English]

  • Reza Karimi 1
  • Faeze Sadat Tabatabai Amiri 2
1 Associate Professor, Department of Knowledge and Information Science, University of Qom, Qom, Iran
2 Ph.D. student, Department of Knowledge and Information Science, Shahid Chamran University, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Purpose: The purpose of the current research is to investigate the growth process of scientific outputs, core publications, universities, and research institutions active in the field of Qur'an and Hadith studies. Additionally, the study aims to explore issues related to gender, women, and family, and to determine the position of researchers in the production of scientific outputs in this field.
Method: The research is applied in terms of type, and its method is scientometric. The research community included approximately 2455 scientific outputs collected from the database of the Women and Family Research Institute. The data was transferred to Excel software as a text file, controlled, and the keywords were standardized. The relationship between authors and maps was determined using USENET software. Clusters and authors' co-occurrence maps were drawn using NetDraw and VOSviewer software.
Findings: The growth rate of studies in this field is 11.38%, indicating that researchers in the fields of Qur'an and Hadith, gender, women, and family have shown increased interest in interdisciplinary research. The journals Payam Zan, Strategic Studies of Women, Shia Women, Jurisprudence and Family Law, Islamic Research Journal of Women and Family, and Women and Culture have the highest frequency, respectively. According to the Bradford rule, there are 260 main authors, with each author having a minimum of 3 and a maximum of 29 articles. The cluster of authors in the studied field is divided into 9 sub-clusters.
Conclusion: While the review of scientific publications reflects the status of scientific research and the standing of each individual, university, and research institute in terms of scientific output, it also helps identify leading researchers and key journals. Moreover, it enhances scientific collaboration and communication among researchers in the specific field under review. This process serves as a valuable tool for policymaking, scientific planning, and establishing research priorities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scientific Productions
  • Co-Authorship
  • Scientometrics
  • Qur'an and Hadith Studies
  • Gender
اسلامی ندوشن، محمدعلی (1390). روزها در راه. تهران: انتشارات یزدان.
اصنافی، امیررضا؛ حسینی، الهه؛ آمایه، سارا (1396). ترسیم و تحلیل شبکه هم‌نویسندگی مقالات کنگره ملی «آسیب‌شناسی خانواده» با بهره‌گیری از شاخص‌های تحلیل شبکه اجتماعی. خانواده‌پژوهی، 13(2)، ص319-333.
جواهری، مژگان؛ وکیلی مفرد، حسین؛ امیری، محمدرضا؛ خاصه، علی‌اکبر (1400). ترسیم و تحلیل نقشه دانش حوزه پژوهش‌های زنان ‌و ‌زایمان با استفاده از تحلیل هم‌رخدادی واژگان. پژوهشنامه علم‌سنجی، 7(2)، ص137-156.
چشم یزدان، محمدرضا؛ دهنویه، رضا؛ بامیر، موسی؛ پورشیخعلی، آتوسا؛ نوری حکمت، سمیه (1398). بررسی وضعیت تولیدات علمی حوزه زنان و زایمان ایران پیش و پس از طرح تحول نظام سلامت براساس پایگاه Web of Science: یک مطالعه علم‌سنجی. مجله دانشکده پزشکی، 77(8)، ص498-504.
حری، عباس (1372). یادداشت سردبیر. فصلنامه کتاب، شماره 19-20.
خادمی‌زاده، شهناز؛ فلاح، محمد (1400). پیشینۀ علمی زوج‌درمانی در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس: تحلیل اسنادی و علم‌سنجی تحقیقات بین‌المللی در حوزه زوج‌درمانی. مشاوره و روان درمانی خانواده، 11(1)، ص211-238.
دائمی، فاطمه؛ مهدوی، نفیسه؛ کیان‌پور، سعید؛ حسنی، جعفر (1395). بررسی یک دهه پژوهش در زمینۀ مداخله در تعارض‌های خانوادگی و زناشویی. آسیب‌شناسی خانواده، ۲(۲)، ص۸۳-۱۰۲.
رضاقلی لالانی، زینب (1390). بررسی وضعیت تولیدات علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه الزهرا(س) در سال‌های 1384 تا 1388 و عوامل مؤثر بر تولید علمی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا(س).
زکی، محمدعلی (1390). بررسی تحقیقات آسیب‌شناسی خانواده در ایران، دهه 80 روند، الگوها و گرایش‌ها. زنان و خانواده، 6(18).
زکی، محمدعلی (1392). بررسی آسیب‌شناسی خانواده در ایران طی سال‌های 1380 تا 1390: گرایش‌ها، الگوها و گرایش‌ها. در: آسیب‌های اجتماعی خانواده: اختلال، خشونت و طلاق، انجمن جامعه‌شناسی و شورای اجتماعی کشور. تهران: آگاه، ص151-163.
سهیلی، فرامرز؛ عصاره، فریده؛ فرج‌پهلو، عبدالحسین (1392). تحلیل ساختار شبکه‌های اجتماعی هم‌نویسندگی پژوهشگران علم اطلاعات. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 29(1)، ص191-210.
طباطبایی امیری، فائزه السادات؛ کریمی، رضا؛ قاسم‌پور، فاطمه (1398). مطالعۀ علم‌سنجی حوزۀ جنسیت، زنان و خانواده با استفاده از ترسیم نقشۀ هم‌رخدادی واژگان. مطالعات جنسیت و خانواده، 7(2)، ص31-60.
عرفان منش، محمدامین؛ ارشدی، هما. (1394). شبکۀ هم‌نویسندگی مؤسسات در مقاله‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی ایران. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 49(1)، ص79-99.
کریمی، رضا؛ طباطبایی امیری، فائزه السادات (1399). مطالعه روند تولیدات علمی کشورهای اسلامی در حوزه جنسیت، زنان و خانواده در پایگاه وب آو ساینس. سفینه، ۱۸(۶۹)، ص۲۷-۵۰.
کریمی، رضا؛ طباطبایی امیری، فائزه السادات (1401). ترسیم و تحلیل نقشه علم‌نگاشتی برون‌دادهای حوزه جنسیت، زنان و خانواده در کشورهای اسلامی از طریق هم‌رخدادی واژگان در پایگاه استنادی وب آو ساینس. مطالعات اسلامی زنان و خانواده، 9(19)، ص7-33.
کریمی، رضا؛ عرب خراسانی، سمیه؛ طباطبایی امیری، فائزه السادات؛ نصیری، محمدرضا (1400). مقایسۀ تطبیقی مفاهیم خشونت در تحقیقات جنسیت، زنان، خانواده در ایران و کشورهای توسعه ‏یافته بر‌اساس تحلیل هم‌رخدادی واژگان. زن در توسعه و سیاست، 19(2)، ص193-221.
مکی‌زاده، فاطمه؛ رشیدی بشرآبادی، راضیه (1399). بررسی تولیدات علمی حوزه موضوعی سقط جنین در بین کشورهای سازمان همکاری اسلامی طی سال‌های 2018-1973. زنان، مامایی و نازایی ایران، 23(7)، ص8-21.
مکی‌زاده، فاطمه؛ رشیدی بشرآبادی، راضیه (1400). تعیین خوشه‌های موضوعی و همکاری‌های علمی در مدارک مرتبط با سقط جنین در کشورهای اسلامی. مدیریت اطلاعات سلامت، 18(2)، ص73-80.
Newman, M.E.J. (2001). Scientific collaboration networks: Network construction and fundamental results. Physical Review E, 64(1), p. 1-7.