بررسی سطوح همکاری علمی محققان ایران و ارتباط آن با دریافت استناد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 استادیار، مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، شیراز، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی همکاری علمی در مقالات منتشر شده پژوهشگران ایرانی در سطوح مختلف همکاری بین‌المللی، ملی، درون‌موسسه‌ای و تک‌نویسندگی در پایگاه اسکوپوس بود.
روش: این پژوهش کمّی و از نوع توصیفی است و در آن از رویکرد علم‌سنجی استفاده شده است. داده‌های پژوهش شامل تمامی تولیدات علمی پژوهشگران ایران مستخرج از پایگاه سای ول، در بازه ده ساله (2014-2023) است. به منظور بررسی روندهای رشد از رگرسیون نمایی و به منظور تاثیر همکاری علمی بر استناد از رگرسیون خطی ساده استفاده و این تحلیل‌ها با استفاده از نرم‌افزار اس.پی.اس.اس. و اکسل انجام شده است.
یافته‌ها: بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که طی سال‌های 2014-2023، 635821 مدرک در مجلات نمایه شده در پایگاه اسکوپوس که حداقل یکی از نویسندگان آن وابستگی سازمانی کشور ایران را داشته‌اند، منتشر شده است. این مدارک در مجموع 9533322 استناد را دریافت کرده‌اند. به لحاظ سطوح همکاری علمی، بررسی این تولیدات علمی نشان داد که 27.4 درصد از این مدارک با همکاری پژوهشگران بین‌المللی، 32.5 درصد با همکاری پژوهشگران ملی و 35.6 درصد با پژوهشگران موسسه خود و 4.6 درصد نیز به شکل انفرادی بوده است. این آمار برای کل تولیدات دنیا به ترتیب 20.1، 33.7، 30.6 و 15.6 درصد است. به لحاظ استناد مقالات بین‌المللی محققان ایران 22.5 استناد به‌ازای هر مقاله دریافت کرده‌اند که در کل مقالات جهان این عدد 22 است. همچنین به لحاظ استناد به مقالات با همکاری ملی، در تولیدات علمی ایران 12.7 است که در کل تولیدات علمی جهان، 13.9 استناد به‌ازای هر مقاله می‌باشد. استناد به‌ازای مقاله در صورتی که آن مقاله با همکاری پژوهشگران یک موسسه بوده، در تولیدات علمی ایران 12.1 بوده است که در سطح جهانی 11.1 استناد به ازای هر مقاله بدست آمد. کمترین میزان استناد به‌ازای مقاله مربوط به مقالات تک‌نویسنده است که 8..8 استناد به‌ازای هر مقاله در تولیدات علمی ایران و 4.5 استناد به‌ازای مقالات تک‌نویسنده در کل تولیدات جهانی به دست آمده است. به لحاظ تاثیر استنادی وزن‌دهی شده حوزه‌ای، برای تولیدات علمی ایران در سطح همکاری بین‌المللی، ملی، موسسه‌ای و تک‌نویسندگی به ترتیب 1.66، 0.84، 0.79 و 0.69 است. همین شاخص برای کل تولیدات جهان به ترتیب، 1.52، 1.01، 0.85 و 0.59 می‌باشد. بیشترین همکاری علمی با محققان کشور آمریکا بوده است. کانادا و بریتانیا در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بررسی نرخ رشد درصدی از تولیدات علمی پژوهشگران ایران که با همکاری پژوهشگران بین‌المللی منتشر شده است، با استفاده از رگرسیون نمایی، رشد 7.56 درصد را نشان می‌دهد. همچنین به لحاظ همکاری علمی ملی، درون‌موسسه‌ای و تک‌نویسندگی، نرخ رشد منفی 1.5 درصد، منفی 3.4 درصد و منفی 5.7 درصد به دست آمد. روند استناد بر مقاله روند کاهشی داشته و نرخ رشد منفی بوده که به ترتیب در سطوح همکاری بین‌الملل، ملی، درون‌موسسه‌ای و تک‌نویسندگی برابر با منفی 1.72، 1.97، 1.97 و 1.88 درصد بوده است. بررسی شاخص تاثیر استنادی وزن‌دهی شده حوزه‌ای در تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس نشان می‌دهد که این شاخص به ترتیب دارای نرخ رشد 1.44، 0.07، 0.035 و منفی 0.08 درصد به ترتیب برای مقالات در سطوح همکاری بین‌المللی، ملی، درون‌موسسه‌ای و تک‌نویسندگی است. بررسی مدل رگرسیونی، ارتباط و تاثیر همکاری بین‌المللی بر دریافت استناد بر مقاله را نشان می‌دهد.
نتیجه‌گیری: نسبت به سطوح همکاری علمی در مقالات منتشر شده در دنیا، مقالات منتشر شده توسط پژوهشگران ایرانی از وضعیت مناسب و همسانی برخوردار است. همکاری علمی در سطوح مختلف به خصوص بین‌المللی باعث دریافت استناد بیشتر می‌گردد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the levels of scientific cooperation among Iranian researchers and its relationship with receiving citations

نویسندگان [English]

  • Rouhallah Khademi 1
  • Mansoureh Serati Shirazi 2
1 Assistant Professor, Department of Knowledge and Information Science, Semnan University, Semnan, Iran
2 Assistant Professor, Islamic World Science Citation Database (ISC), Shiraz, Iran
چکیده [English]

Purpose: The purpose of the present study was to investigate the scientific cooperation in the published articles of Iranian researchers at various levels of international, national, intra-institutional cooperation, and single authorship in the Scopus database.
Method: This research is quantitative and descriptive, utilizing a scientometric approach. The research data comprises all scientific publications by Iranian researchers extracted from the SciVal database over a ten-year period (2014-2023). Exponential regression was employed to examine growth trends, while simple linear regression was used to assess the impact of scientific collaboration. These analyses were conducted using SPSS software and Excel.
Findings: Data analysis reveals that between 2014 and 2023, 635,821 documents were published in journals indexed in the Scopus database, with at least one author affiliated with an organization in Iran. These documents garnered a total of 9,533,322 citations. A review of these scientific publications indicated that 27.4% were produced in collaboration with international researchers, 32.5% with national researchers, 35.6% with researchers from the same institute, and 4.6% were individual works. In comparison, the global distribution is 20.1%, 33.7%, 30.6%, and 15.6%, respectively. Iranian researchers received an average of 22.5 citations per article from international sources, ranking 22nd globally. For articles with national collaboration, Iran received 12.7 citations per article, compared to the global average of 13.9. Articles involving institutional collaboration received 12.1 citations in Iran, while the global average was 11.1. Single-author articles in Iran received 8.8 citations, whereas the global average was 4.5. The domain-weighted citation impact for Iran's scientific productions was 1.66 for international cooperation, 0.84 for national collaboration, 0.79 for institutional collaboration, and 0.69 for single authorship. The global figures were 1.52, 1.01, 0.85, and 0.59, respectively. The highest scientific cooperation was observed with researchers from the United States, followed by Canada and Great Britain. The growth rate of Iranian scientific productions in collaboration with international researchers was 7.56%, while national cooperation, intra-institutional collaboration, and single authorship experienced negative growth rates of 1.5%, 3.4%, and 5.7%, respectively. The citation process exhibited a declining trend, with negative growth rates of 1.72%, 1.97%, 1.97%, and 1.88% at the international, national, intra-institutional, and single authorship levels, respectively. The weighted citation impact index for Iranian researchers showed growth rates of 1.44%, 0.07%, 0.035%, and -0.08% for international cooperation, national collaboration, institutional collaboration, and single authorship, respectively. The regression model highlighted the relationship and impact of international cooperation on article citations.
Conclusion: Compared to the levels of scientific cooperation in articles published worldwide, the articles by Iranian researchers have a suitable and similar status. Scientific cooperation at various levels, particularly on an international scale, results in more citations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scientific Collaboration
  • Iran's Scientific Productions
  • Citation
  • SciVal
پورکریمی دارنجانی، زهره؛ گلینی‌مقدم، گلنسا؛ جلالی دیزجی، علی (1395). تحلیل سطوح همکاری علمی پژوهشگران ایرانی در پایگاه وب آو ساینس: مطالعه موردی حوزه علوم اجتماعی. مطالعات دانش شناسی، 3(9)، ص25-46.
حبیب‌پور گتابی، کرم؛ صفری شالی، رضا (1394). راهنمای جامع SPSS در تحقیقات پیمایشی. تهران: لویه و متفکران.
حسن‌زاده، محمد؛ بقایی، سولماز (1388). جامعه علمی، روابط علمی و هم‌تألیفی. رهیافت، 19(44)، ص37-41.
حسن‌زاده، محمد؛ بقائی، سولماز؛ نوروزی چاکلی، عبدالرضا (1387). هم‌تألیفی در مقالات ایرانی و تاثیر آن بر استناد به این مقالات. راهبرد فرهنگ، 1(2)، ص65-76.
دیده‌گاه، فرشته؛ عرفان‌منش، محمدامین؛ پرتو، پردیس (1390). کارنامه همکاری علمی ایران و کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی طی سال‌های 1900 تا 2008. مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 22(2)، ص94-108.
رمضانی، هادی؛ علیپور حافظی، مهدی؛ مومنی، عصمت (1397). نگاشت شبکه همکاری علمی نهادهای پژوهشی حوزه کتابخانه‌های دیجیتالی در ایران. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 21(1)، ص55-99.
https://doi.org/10.30481/lis.2018.55470
ری بد، آرمان (1402). تفسیر نتایج رگرسیون در SPSS. فرادرس. قابل دسترس در: https://b.fdrs.ir/51
زارع بنادکوکی، محمدرضا (1398). همکاری‌های بین‌المللی پژوهشگران ایرانی در انتشار مقالات علمی: مطالعه موردی رشته مهندسی صنایع. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 9(33)، ص150-169.
سهیلی، فرامرز؛ عصاره، فریده (1391). جستاری بر ساختار شبکه‌های هم‌نویسندگی. کتاب ماه کلیات، 16(3)، ص69-71.
سیددخت، نجمه؛ نصراللهی، نرجس (1401). تاثیر الگوی همکاری ملی و بین‌المللی بر استنادپذیری مقالات پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی شیراز. کاسپین، 9(1)، ص29-38.
شیری، روح‌الله؛ فدائی، غلامرضا (1390). میزان همکاری‌های علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی تیپ یک در سطح ملی و بین‌المللی براساس مدارک نمایه ‌شده در پایگاه ISI بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۸. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۱۷(۳)، ص۴۵۵-۴۷۵.
عرفان‌منش، محمدامین (1390). مطالعه تولید علم ایران در پایگاه اسکوپوس طی سال‌های 1999 تا 2008. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 3(7)، ص31-54.
عصاره، فریده (1388). همکاری علمی پژوهشی، جامعه‌شناسی همکاری علمی. کتاب ماه کلیات، شماره 143، ص21-23.
مرادی‌مقدم، حسین (1401). بررسی روند همکاری‌های علمی بین‌المللی ایران در 50 سال اخیر. رهیافت، 32(2)،
ص61-72.                                        https://doi.org/10.22034/rahyaft.2023.11296.1369
مصطفوی، اسماعیل؛ آژ، مریم (1402). بررسی رابطه همکاری‌های علمی بین‌المللی و دریافت استناد مقالات پراستناد و داغ پژوهشگران ایرانی در پایگاه اطلاعاتی وب آو ساینس. پژوهش‌نامه علم‌سنجی، 9(1)، ص19-42.
https://doi.org/10.22070/rsci.2021.13871.1477
Glänzel, W., Schubert, A. & Czerwon, H.J. (1999). A bibliometric analysis of international scientific cooperation of the European Union (1985-1995). Scientometrics, 45(2), p.185-202.
Hayati, Z. & Didegah, F. (2010). International scientific collaboration among Iranian researchers during 1998‐2007. Library Hi Tech, 28(3), p.433-446.
Matveeva, N. & Ferligoj, A. (2020). Scientific collaboration in Russian universities before and after the excellence initiative Project 5-100. Scientometrics, 124(3).
https://doi.org/10.1007/s11192-020-03602-6
Monteiro, V., Neto, M., Aurora, C. & Correia, A.M.R. (2009). Co-Authorship of scientists in the energy field: an exploratory study of the ETDE World Energy Database (ETDEWEB) using social network analysis. In: 5th European Conference on Economics and Management of Energy in Industry, Vilamoura, Portugal (pp. 14-17).
Niu, F. & Qiu, J. (2014). Network structure, distribution and the growth of Chinese international research collaboration. Scientometrics, 98(2), p.1221-1233.
Royle, J., Coles, L., Williams, D. & Evans, P. (2007). Publishing in international journals: An examination of trends in Chinese co-authorship. Scientometrics, No. 71, p. 59-86.
Sarwar, R. & Hassan, S.U. (2015). A bibliometric assessment of scientific productivity and international collaboration of the Islamic World in science and technology (S & T) areas. Scientometrics, 105(2), p.1059-1077.